Herceg Novi
Wjeżdżając do Czarnogóry od strony Chorwacji, punktem wartym zatrzymania się choćby na chwilę jest Herceg Novi. Z jednej strony chętnie odwiedzany kurort turystyczny, a z drugiej miasto o śródziemnomorskim charakterze oraz mieszanka architektonicznych stylów. Dostrzeżemy akcenty romańskie, bizantyjskie, barokowe, a nawet orientalne. Całość skryta jest w cieniach palm oraz drzew cytrusowych.
Aż dziw bierze, iż początki HN datuje się na drugą połowę XIV wieku. Na tle Budvy z 2500-letnią przeszłością Herceg Novi jest młodzieniaszkiem. Stąd też geneza nazwy miasta, które za czasów bośniackiego króla Tvrtko I Kotormanicia określane było jako Novi Grad. Zresztą bardzo szybko przekształcono Novi Grad w Herceg Novi. Tak się stało w XV wieku, kiedy to rządy objął Stjepan Vukčić Kosač, znany jako herceg Stjepan. Wspomniane naleciałości orientalne w architekturze to efekt panowania Imperium Osmańskiego. 200 lat w rękach Turków musiało odcisnąć swoje piętno na kształcie miasta. Swoje "trzy grosze” dorzucili także Hiszpanie, którzy w tym czasie zawitali na 10 miesięcy i zdążyli wznieść potężne mury zwane dziś Twierdzą Španjola. Dalsze losy Herceg Novi były zbliżone do tych w Budvie. Byli tu Wenecjanie, Austriacy, wojska Napoleońskie, rosyjskie, a finalnie 7 listopada 1918 roku weszła armia serbska. Po II wojnie światowej miasto weszło w skład Socjalistycznej Republiki Czarnogóry, która była częścią Jugosławii. Przełom XX i XIX wieku to kolejne przemiany. Nastąpiło przejście od republiki Jugosławii w Serbię i Czarnogórę. Podczas podziału obu państw w 2006 roku odbyło się referendum niepodległościowe, w którym głosowano przeciwko rozerwaniu obu państw. Większość mieszkańców była przeciwko.
Będąc w Herceg Novi, powinniśmy skierować się w stronę Starego Miasta, żeby obejrzeć twierdze – Kanli kula oraz Jaka kula. Pierwszą wznieśli Turcy. Pierwotnie pełniła ona rolę więzienia, stąd też jej nazwa "Krwawa wieża”. Jednak dzisiejszy charakter miejsca jest daleki od tego sprzed wieków. Oczywiście spacerujemy tu po kamiennych schodkach, oglądamy mury z grubo ciosanego kamienia, ale Kanli kula pełni funkcje... kulturalne. Odbywają się tu przedstawienia, koncerty, a także festiwale. Z kolei twierdza Jaka kula (Forte Mare) powstała w drugiej połowie XIV wieku i uległa znacznej modernizacji za czasów osmańskich.
Pozostając w klimatach militarnych, należy wspomnieć o cytadeli, którą wznieśli Wenecjanie, jednak nie przetrwała ona próby czasu, a raczej nie sprostała siłom natury i legła w gruzach podczas trzęsienia w 1979 r. Z kolei nad miastem góruje wspomniana twierdza Španjola. Hiszpańską fortecę... zburzyli Turcy i wznieśli własną, dodając pas obronny. Była wykorzystywana do XX wieku, a podczas II wojny światowej pełniła role więzienne.
Herceg Novi słynie nie tylko z wiekowych twierdz, ale również placów i świątyń. Na Trgu Herceg Stjepana znajduje się cerkiew św. Michała Archanioła, która przykuwa uwagę portalem z dwiema kolumnami oraz rozetą. Natomiast z czterech stron wzniesiono cztery wieżyczki, które mogą przynieść na myśli minarety. Trg Herceg Stjepana to jeden z trzech placów, który nosi nazwę "Belavista”, czyli "piękny widok”. Trudno nie zgodzić się z tą nazwą, gdyż właśnie stąd rozpościera się widok na Zatokę Kotorską. Z kolei od zachodu zamyka go wieża zegarowa z 1667 roku. I nie ma siły, żebyśmy nie poznali uroku schodów Króla Tvrtko, które zaprowadzą nas na główny plac, czyli Trg Nikole Djurkovicia.
Trzecim z placów wartym uwagi jest Trg Mićo Pavlovića z kościołami św. Hieronima oraz św. Leopolda. Pierwszy z nich w połowie XIX wieku zajął miejsce zniszczonego meczetu. Swą odrębną historię ma przylegająca dzwonnica, z której wojska austro-węgierskie w 1914 roku ściągnęły dzwon przetapiając go na pociski. Obecny został ufundowany po wojnie. Z kolei druga ze świątyń datowana jest na II połowę XVII w. i pierwotnie była pod wezwaniem św. Franciszka. Później została poświęcona kanonizowanemu w 1983 r. przez Jana Pawła II św. Leopoldowi Mandiciovi, który pochodził z Herceg Novi.
Pozostałe świątynie w Herceg Novi:
- cerkiew Zbawiciela (XVIII w.)
- cerkiew św. Jerzego (XVII w.)
- kościół św. Antoniego (XVII w.)
- zespół monastyru Savina (XI w.) z dwiema cerkwiami pw. Zaśnięcia Bogurodzicy oraz św. Sawy
Pokaż Herceg Novi na większej mapie
